Articulatiestoornissen

Wanneer een kind of volwassene een of enkele klanken niet goed uitspreekt, noemen we dat een articulatiestoornis. Een voorbeeld hiervan is 'lispelen', waarbij de s wordt uitgesproken met tong tussen of tegen de tanden. Dit noemen we een fonetische articulatiestoornis.Vaak blijkt dan dat de tong ook tussen de tanden geduwd wordt bij het slikken en in rust. Kijk voor meer info bij logopedie en tandheelkunde (OMFT). De persoon is meestal toch goed te verstaan, maar het spreken klinkt wat vreemd.

Ernstige articulatieproblemen worden ook wel fonologische problemen genoemd. Een fonologische stoornis is een taalprobleem. Het kind heeft onvoldoende ontdekt hoe woorden in elkaar zitten. Bij het spreken  worden de verkeerde klanken in een woord geplaatst. Bijvoorbeeld kat wordt tat of speen wordt peen. Vanaf 4 jaar moet een kind alle klanken volledig beheersen. De /r/ mag iets later correct beheerst zijn, maar moet al wel aanwezig zijn. Vanaf 4 jaar is een kind goed verstaanbaar voor de omgeving.

Bij deze articulatieproblemen is het meestal zo, dat je kind een losse klank goed kan uitspreken. Staat deze klank echter in een woord, dan wordt deze klank veranderd in een andere klank of geheel weggelaten. De klank is aanwezig, maar waar de klank precies in een woord thuis hoort, is voor je kind nog niet duidelijk. Het is een planningsprobleem in het klanksysteem van je kind.

De klanken worden in een bepaalde volgorde verworven. De verwerving begint bij de klanken /b/, /p/, /m/ en als laatste wordt de klank /r/ verworven. Is je kind 3 jaar dan moeten alle klanken (behalve de /r/) correct tijdens het spreken uitgesproken worden.

Het kan voorkomen dat je kind bepaalde processen in de spraak toepast die niet meer bij zijn of haar leeftijd horen. Bijvoorbeeld bij het woord spelen. Een kind van 2,5 jaar maakt hier pelen van, dit mag. Maar maakt je kind met 3 jaar hier nog pelen van, dan is dit een proces wat niet meer bij de leeftijd hoort. Dit proces heet clusterreductie en mag bij kinderen vanaf 3 jaar niet meer voorkomen tijdens het spreken.

De /r/ is een uitzondering. Deze moet vanaf 4 jaar aanwezig zijn tijdens het spreken, maar hoeft nog niet volledig verworven te zijn.

Om later te kunnen leren lezen en schrijven is het belangrijk dat je goed kunt horen welke klanken een woord heeft.

Wat doet de logopedist bij een fonologische stoornis?

De logopedist zal meestal eerst onderzoek doen naar de spraak- en taalontwikkeling. Zij zal je ook vragen of er taalproblemen of dyslexie voorkomen in de familie. De spraak wordt nauwkeurig geanalyseerd om precies te ontdekken hoe het kind praat. We bespreken de resultaten van het onderzoek en stellen een opmaat gemaakte behandeling voor je kind voor.

Behandeling is met jonge kinderen al heel goed mogelijk. Wij gebruiken de methodes Hodson en Paden, Metaphon of PROMPT. De behandeling wordt vaak ondersteunt door plaatjes en klankgebaren . Ook kan het spreken door de logopedist ondersteund worden met specifieke aanraking aan hoofd, wangen, mond en kin (PROMPT). Daardoor kan het kind beter voelen wat het moet doen. We oefenen vooral veel in spelletjes, die door de logopedist heel precies zijn gekozen en aangepast. De meeste kinderen vinden het geweldig als ze ontdekken hoe ze woorden wél goed kunnen uitspreken.

Wat is PROMPT?
PROMPT staat voor Prompts for Restructuring Oral Muscular Phonetic Targets. Met PROMPT kan de logopedist de cliënt helpen in het aanleren van (nieuwe) spraakbewegingen. Naast het laten horen van de doelklank in een woord en het laten zien van de daarbij behorende mondbeweging kan de logopedist de beweging ook laten voelen. De logopedist helpt de cliënt met het vormen van de bewegingspatronen van de spraakklanken door het manipuleren van de gewenste spiergroepen. De logopedist vormt als het ware de klanken aan het gezicht van de cliënt. Er wordt nooit in de mond van de cliënt gewerkt.
PROMPT kan worden toegepast bij zowel kinderen als volwassenen en bij onder andere articulatiestoornissen zoals verbale ontwikkelingdyspraxie, spraakapraxie en spraakontwikkelingsstoornissen.

Wat is Hodson en Paden?
Bij deze methode wordt, door middel van het auditief prikkelen van een klank, het klanksysteem van het kind vergroot. Deze methode kan al ingezet worden bij kinderen vanaf 2 jaar.

Wat is Metaphon?
Metaphon is een metalinguïstische methode bij fonologische spraakstoornissen. Deze methode kan ingezet worden bij kinderen van ca. 3½ tot 6 jaar.

Ouders worden nauw betrokken bij de behandeling en zijn bij de meeste sessies van hun kind aanwezig. Zo kan de logopedist jou als ouder laten zien hoe de vorderingen van je kind verlopen en hoe jezelf je kind hierin kunt begeleiden en stimuleren.
Het resultaat is dan ook dat je kind snel vorderingen maakt.